Brimato- ब्रिमॅटो: कलमाद्वारे एकाच वनस्पतीमध्ये वांगी आणि टोमॅटो तयार करण्यासाठी एक नवीन तंत्रज्ञानवांग्याची भाजी आणि टोमॅटोचं सूप हे पदार्थ लोक आवडीने खातात. वांगी आणि टोमॅटो आवडणाऱ्या लोकांसाठी वाराणसीच्या वैज्ञानिकांनी एक भन्नाट फळभाजीच्या रोपाचा शोध लावला आहे. भारतीय कृषी संशोधन परिषद व्हेजिटेबल रिसर्च संस्थेच्या वैज्ञानिकांनी (ICAR-IIVR) वाराणसीमध्ये वांगी आणि टोमॅटो दोन्ही देणार्‍या वनस्पतीची लागवड यशस्वीपणे केले आहे. वैज्ञानिकांनी त्याला ‘ब्रिमॅटो’ असं नाव दिले आहे. ब्रिंजल आणि टॉमॅटो ही नावं एकत्र करून या रोपाचे नाव तयार करण्यात आले आहे.
भाजीपाला उत्पादकता वाढवण्याबरोबरच जैविक आणि अजैविक तणावांना सहनशीलता वाढवण्यासाठी आंतर-विशिष्ट कलम एक आश्वासक साधन म्हणून उदयास आले आहे.दुहेरी किंवा अनेक कलम करणे हा एक नवीन तांत्रिक पर्याय आहे, ज्यामध्ये एकाच कुटुंबातील दोन किंवा दोनपेक्षा जास्त वंश एकाच रोपातून एकापेक्षा जास्त भाजीपाला काढण्यासाठी एकत्र कलम केले जातात.आयसीएआर-इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ व्हेजिटेबल रिसर्च, वाराणसी, उत्तर प्रदेश येथे कलमी पोमॅटो (बटाटा + टोमॅटो) चे यशस्वी फील्ड प्रात्यक्षिक केल्यानंतर, २०२०-२१ दरम्यान शेतात वांगी आणि टोमॅटो (ब्रिमॅटो- Brimato) चे दुहेरी कलम प्रदर्शन करण्यात आले.वांगी हायब्रीड जात- काशी संदेश आणि टोमॅटोची सुधारित जात – काशी अमन, हे वांगी रूटस्टॉक – आय सी १११०५६ मध्ये यशस्वीपणे कलम केले गेले.वांगीची रोपे २५ ते ३० दिवसांची आणि टोमॅटोची २२ ते २५ दिवसांची असताना कलम बनवण्याचे ऑपरेशन केले गेले.वांगी रूटस्टॉक – आय सी १११०५६ मध्ये सुमारे ५% रोपांमध्ये दोन शाखा विकसित करण्याची प्रवृत्ती आहे.बाजू किंवा विभाजित पद्धतीने कलम केले गेले, ज्यात ५ ते ७ एम एम तिरकस कट (४५° कोन) रूटस्टॉक आणि सायन दोन्हीमध्ये केले गेले.कलम केल्यावर लवकरच, रोपे नियंत्रित वातावरणीय स्थितीत ठेवली गेली, जिथे तापमान, आर्द्रता आणि प्रकाश सुरवातीला ५ ते ७ दिवस इष्टतम ठेवण्यात आले, नंतर आणखी ५ ते ७ दिवस आंशिक सावलीत ठेवण्यात आले.कलम केलेली रोपे १५ ते १८ दिवसांनी शेतात लावले गेले.वाढीच्या सुरुवातीच्या काळात, वांगी आणि टोमॅटो दोन्हीमध्ये संतुलित वाढ राखण्यासाठी खबरदारी घेण्यात आली. तसेच, ग्राफिंग युनियनच्या खाली काही शूटिंग झाल्यास, लगेच काढले गेले.२५ टन शेणखताव्यतिरिक्त १५०:६०:१०० किलो नत्र:स्फुरद:पालाश प्रति हेक्टर खतांचा वापर केला.वांगी आणि टोमॅटो दोन्ही लागवडीनंतर ६० ते ७० दिवसांत फळाला येऊ लागले.प्रायोगिक निष्कर्षांवरून असे दिसून आले की टोमॅटो २.३८३ किलो उत्पन्नासह सुमारे ३६ फळे काढली गेली, तर वांगीमध्ये २.६८४ किलो उत्पन्नासह ९.२ फळे मिळाले.दुहेरी कलम ब्रिमॅटो (Brimato ) तंत्रज्ञान शहरी आणि उपनगरीय भागांसाठी अतिशय उपयुक्त ठरेल, जेथे मर्यादित जागा उभ्या बागेत किंवा टेरेस आणि कंपाऊंडवर पॉट कल्चरमध्ये भाजीपाला सामावून घेण्यासाठी उपलब्ध आहेत.कलमयुक्त ब्रिमॅटोच्या व्यावसायिक उत्पादनावरील संशोधन ICAR-IIVR, वाराणसी, उत्तर प्रदेश येथे सुरू आहे.(स्रोत: आयसीएआर-भारतीय भाजीपाला संशोधन संस्था, वाराणसी, उत्तर प्रदेश)