Calcium- पिकांच्या पोषणामध्ये कॅल्शियमची महत्त्वाची भूमिका
■ वनस्पतींमधील विविध शारीरिक प्रक्रियांवर परिणाम करून पीक उत्पादनात कॅल्शियम महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. हे दुय्यम मॅक्रोन्यूट्रिएंट मानले जाते, कारण ते तुलनेने मोठ्या प्रमाणात वनस्पतींना आवश्यक असते, परंतु NPK सारख्या प्राथमिक मॅक्रोन्यूट्रिएंट्सइतके नाही. पीक विकासामध्ये कॅल्शियमची भूमिका बहुआयामी असते, ज्यामुळे पेशींच्या संरचनेवर, पोषक द्रव्यांचे सेवन, सजीवांच्या शरीरात निर्मार्ण होणारे द्रव्य क्रियाकलाप आणि एकूण वनस्पती आरोग्यावर परिणाम होतो.
■ Calcium -कॅल्शियमचे सर्वात प्रमुख कार्य म्हणजे सेल भिंतीच्या संरचनेत त्याचे योगदान. कॅल्शियम पेक्टेट्स बनवते, जे मध्यम लॅमेलाचे घटक आहेत जे वनस्पती पेशी एकत्र ठेवतात. पुरेशा प्रमाणात कॅल्शियमची पातळी मजबूत सेल भिंती सुनिश्चित करते, ज्यामुळे वनस्पतींची कडकपणा आणि रोग, कीटकांचे आक्रमण आणि पर्यावरणीय घटकांसारख्या विविध ताणांना प्रतिकारशक्ती वाढते.
■ सेल झिल्ली पारगम्यता नियंत्रित करण्यात कॅल्शियम देखील महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. हे सेल झिल्ली ओलांडून इतर पोषक तत्वांची हालचाल नियंत्रित करण्यात मदत करते, आवश्यक खनिजांचे योग्य सेवन सुनिश्चित करते. हे वनस्पती पेशींमध्ये योग्य आयन संतुलन राखण्यास मदत करते, निरोगी वाढ आणि चयापचय वाढवते.
■ कॅल्शियम एन्झाइम सक्रियकरण आणि सिग्नल ट्रान्सडक्शन मार्गांमध्ये सामील आहे. हे वनस्पतींमधील विविध जैवरासायनिक प्रतिक्रियांसाठी जबाबदार असलेल्या असंख्य एन्झाईम्सच्या क्रियाकलापांवर प्रभाव पाडते. याव्यतिरिक्त, कॅल्शियम सिग्नल ट्रान्सडक्शन प्रक्रियेत दुय्यम संदेशवाहक म्हणून कार्य करते, वनस्पतींना हार्मोनल संकेत आणि तणाव सिग्नल सारख्या बाह्य उत्तेजनांना प्रतिसाद देण्यास मदत करते.
■वेगवेगळ्या पिकांना वेगवेगळ्या वाढीच्या टप्प्यावर कॅल्शियमची गरज वेगवेगळी असते. उदाहरणार्थ, पिकाच्या वाढीच्या सुरुवातीच्या काळात, कॅल्शियम मुळांच्या विकासासाठी आणि स्थापनेसाठी आवश्यक आहे. कॅल्शियमच्या कमतरतेमुळे होणारा शारीरिक विकार असलेल्या टोमॅटो आणि मिरपूडमधील ब्लॉसम-एंड रॉट सारख्या समस्यांना प्रतिबंध करण्यासाठी फुलांच्या आणि फळांच्या स्थापनेदरम्यान पुरेसा कॅल्शियम पुरवठा महत्त्वपूर्ण आहे.
कॅल्शियम पुरवठ्यासाठी इनपुट:
चुना: कृषी चुना आणि डोलोमिटिक चुना यांसारखे चुनखडीचे पदार्थ मातीचे पीएच वाढवू शकतात, ज्यामुळे अप्रत्यक्षपणे कॅल्शियमची उपलब्धता सुधारते. हे मातीची आंबटपणा देखील कमी करते, जे कॅल्शियमच्या शोषणात व्यत्यय आणू शकते.
जिप्सम: या कॅल्शियम सल्फेट कंपाऊंडचा वापर मातीत कॅल्शियमची कमतरता दूर करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. जिप्सम केवळ कॅल्शियमच देत नाही तर मातीची रचना सुधारण्यास मदत करते.
सेंद्रिय पदार्थ: जमिनीत सेंद्रिय पदार्थ टाकल्याने कालांतराने कॅल्शियमची उपलब्धता सुधारू शकते. सेंद्रिय पदार्थ कॅशन एक्सचेंज क्षमता वाढवते, कॅल्शियम सारखे पोषक तत्व टिकवून ठेवण्यास आणि सोडण्यास मदत करते.
कॅल्शियम युक्त खते: कॅल्शियम युक्त खाद्य खाणाऱ्या प्राण्यांचे खत जमिनीतील कॅल्शियम पातळीत योगदान देऊ शकते.
कमतरतेची लक्षणे:
प्रथम लहान पानांवर आणि ऊतींवर दिसतात, वाढ रोखली जाते आणि झाडे झुडूप असतात. सर्वात लहान पाने सहसा लहान असतात आणि तपकिरी रंगाचे क्लोरोटिक डाग समासावर विकसित होतात, जे शेवटी पानांच्या मध्यभागी एकत्र होतात.